ដូចម្ដេចដែលហៅថា ប្លង់ទន់ និង ប្លង់រឹង? តាមពិតទៅពាក្យទាំងពីរនេះពុំមានចែងក្នុងច្បាប់ ឬ ឯកសារផ្លូវការណាមួយឡើយ ប៉ុន្តែ ជាពាក្យដែលប្រជាជនខ្មែរប្រើប្រាស់យ៉ាងទូលំទូលាយសំដៅដល់ការកាន់កាប់ប្រើប្រាស់ដីធ្លី និង ផ្ទះសម្បែង (អចលនវត្ថុ)។
បើផ្អែកតាមលោក វ៉ាន់ ចាន់ថន អនុប្រធានសមាគមអ្នកវាយតម្លៃ និង ភ្នាក់ងារអចលនទ្រព្យ បានពន្យល់អំពីពាក្យថា ប្លង់ទន់ និង ប្លង់រឹង ដូចខាងក្រោមថា៖
- ប្លង់ទន់ និង ប្លង់រឹង ឬ ប្លង់រឹង LMAP
ប្លង់ទន់៖ ប្លង់ទន់ គឺជាប្រភេទប័ណ្ណសម្គាល់អចលនវត្ថុ ដែលទទួលស្គាល់ត្រឹម សង្កាត់ ឬ ខណ្ឌ ប៉ុន្តែប្លង់ទន់ពុំមានសិទ្ធិពេញលេញតាមផ្លូវច្បាប់ឡើយ។ ផ្ទះរស់នៅច្រើនគ្នា (ម្ចាស់ផ្សេងគ្នាជាន់ក្រោម និង ជាន់លើ ជាដើម) តំបន់មិនទាន់កំណត់អំពីព្រំប្រទល់ក្បែរខាង ចំណីផ្លូវ ឬ ដីសាធារណៈរបស់រដ្ឋ ដែលតំបន់ទាំងនេះ គឺរដ្ឋមិនចេញប្លង់រឹងឲ្យនោះទេ គឺចេញត្រឹមប្លង់ទន់។
ប្លង់រឹង៖ ប្រមាណជា ៧ ឆ្នាំមុនគេប្រើពាក្យប្លង់រឹង គឺជាវិញ្ញាបនបត្រសម្គាល់ម្ចាស់អចលនទ្រព្យ ដែលទទួលស្គាល់រហូតដល់មន្ទីរសុរិយាដី។ ប៉ុន្តែ ប្លង់រឹងប្រភេទនេះ កាលពី ៧ ឆ្នាំមុននៅមានភាពមិនច្បាស់លាស់អំពីផែនទីប្លង់ ដែលក្រោយមកគម្រោងថ្មីគេធ្វើប្លង់រឹង LMAP ដែលមានភាពច្បាស់កាន់តែខ្លាំង។
ប្លង់រឹង LMAP៖ តាមពិតទៅប្លង់រឹង និង ប្លង់រឹង LMAP គឺមិនខុសគ្នាប៉ុន្មានទេ ខុសត្រង់តែប្លង់ប្រភេទនេះ បានសរសេរច្បាស់លាស់អំពីផែនទី និង មានគុណការ៉េច្បាស់លាស់ (លម្អិតជាងប្លង់រឹងកាលពីមុន)។ តែមិនមែនមានន័យថា ប្លង់រឹងមុនមិនមានភាពស្របច្បាប់នោះទេ គឺស្របច្បាប់ដូចគ្នា (អាចថាខុសត្រង់ជំនាន់មុនក្រោយ) ហើយប្លង់រឹង LMAP កាន់តែលម្អិតជាងប៉ុណ្ណោះ ហើយ LMAP ផ្ដល់សុវត្ថិភាពដល់ម្ចាស់អចលនទ្រព្យ និង ធនាគារចង់បានបំផុត។
- ដំណើរការផ្ទេរសិទ្ធិលើអចលនទ្រព្យ
ប្លង់ទន់៖
ដោយហេតុថា ប្លង់ទន់នៃអចលនវត្ថុពុំមានការកំណត់ទទួលស្គាល់ពេញលេញតាមផ្លូវច្បាប់ ដូច្នេះ ដំណើរការនៃការផ្ទេរសិទ្ធិលើអចលនវត្ថុ គឺធ្វើឡើងតាមរយៈការបញ្ជាក់លិខិតផ្ទេរសិទ្ធិជាការលក់ ឬធ្វើអំណោយពី សំណាក់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានចាប់ពីកម្រិតថ្នាក់ភូមិ ឃុំ រហូតដល់ស្រុក ឬ ខណ្ឌ។
ប្លង់ទន់ គឺប្រើរយៈពេលតែ ៣ រហូតដល់ ៧ ថ្ងៃ អាស្រ័យទៅលើអាជ្ញាធរឃុំ/សង្កាត់ រវល់ឬមិនរវល់ គឺការផ្ទេរសិទ្ធិនឹងបានសម្រេចជាស្ថាពរ ហើយការធ្វើប្លង់ទន់នេះ មិនតម្រូវឲ្យបង់ពន្ធលើការផ្ទេរសិទ្ធនោះឡើយ។ ប៉ុន្ដែ ភាគីអ្នកទិញអចលនវត្ថុ នឹងត្រូវទទួលយកហានិភ័យនានាដែលពាក់ព័ន្ធនឹងភាពស្រពិចស្រពិលនៃសិទ្ធិក្នុងប្លង់ទន់ ព្រមទាំងកាតព្វកិច្ចដែលពាក់ព័ន្ធ។
ខាងក្រោមនេះ គឺជា គំរូនៃលិខិតផ្ទេរសិទ្ធិកាន់កាប់ប្រើប្រាស់ដីធ្លី និង ផ្ទះសម្បែង ត្រឹមខណ្ឌ (ប្លង់ទន់)៖
ការធ្វើប្លង់ទន់ គឺម្ចាស់អចលនទ្រព្យ ក៏ត្រូវបំពេញលិខិតកិច្ចសន្យា ដើម្បីធានាថា ផ្ទះ និង ដី ដែលកំពុងកាន់កាប់មិនប៉ះពាល់ដល់ដីរដ្ឋ។ ខាងក្រោមគឺជាគំរូ នៃកិច្ចសន្យា៖
ប្លង់រឹង ឬ ប្លង់ LMAP៖
ប្លង់រឹង គឺជា ប្លង់ដែលទទួលសិទ្ធិស្របច្បាប់លើការគ្រប់គ្រងអចលនទ្រព្យដូច្នេះ ត្រូវធ្វើចាប់ពីភូមិ ឃុំ ស្រុក ឬ ខណ្ឌ និង រហូតដល់មន្ទីរសុរិយាដី ប៉ុន្តែ ត្រូវចំណាយពេលជាមធ្យម ៤៥ ថ្ងៃ។ ដើម្បីចាត់ចែងផ្ទេរសិទ្ធិលើអចលនវត្ថុបាន គូភាគីត្រូវបំពេញបែបបទលើលិខិតយថាភូត ដោយប្រើប្រាស់ទម្រង់របស់រដ្ឋបាលសុរិយោដី ដែលហៅថា លិខិតលក់ផ្ដាច់ និង ផ្ដិតស្នាមមេដៃនៅចំពោះមុខមន្ត្រីមានសមត្ថកិច្ច។ នៅពេលមន្ត្រីសុរិយាដី បំពេញនីតិវិធី និង បែបបទក្នុងសមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួនរួចហើយ ច្បាប់តម្រូវឲ្យបង់ពន្ធប្រថាប់ត្រា លើការផ្ទេរសិទ្ធិលើអចលនវត្ថុ (អត្រាពន្ធ គឺ ៤% នៃតម្លៃអចលនវត្ថុ ដែលវាយតម្លៃដោយអាជ្ញាធរពន្ធដារ)៕